Jaką rolę pełni Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

W przypadku gdy bank ogłasza upadłość, dla klientów najistotniejsze jest odzyskanie pieniędzy ulokowanych w tej instytucji. Jest to możliwe dzięki pomocy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Lata 90. XX wieku owocowały w upadki banków oraz „kas pożyczkowych”. Zaowocowało to brakiem możliwości zwrotu wkładów, a w ostateczności zamrożeniem polskiego systemu bankowego. Klienci stracili zaufanie, co do tych instytucji, nie będąc pewnymi czy nie utracą ulokowanej gotówki w przypadku ogłoszenia upadłości. Aby temu zaradzić, w lutym 1995 roku powstał Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG). Od tego roku wszystkie banki muszą uczestniczyć w systemie gwarantowania depozytów. W przypadku, gdy jeden z nich ogłosi upadłość, pozostałe instytucje, które należą do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, muszą złożyć się na wypłatę depozytów banku, który ogłosił upadłość. W 2013 roku została podpisana nowelizacja ustawy dotyczącej Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych i od tego roku należą one do Funduszu. Do tego czasu depozyty umieszczone w SKOKach nie były objęte BFG, ponieważ nie są one bankami. Dotychczas zwrot depozytów gwarantował ich niezależny system ustanowiony przez Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych SKOK oraz Kasę Krajową SKOK. Gwarancja zwrotu depozytów przez państwo zwiększyła zaufanie klientów to tych instytucji. Negatywnym skutkiem był spadek oprocentowania. Jak dotąd SKOKi proponowały wyższe oprocentowanie w porównaniu z ofertą banków, teraz będą musiały wpłacać wyższe składki do BFG oraz zachowywać wyższy współczynnik wypłacalności.
BFG ma za zdanie zapewnić bezpieczeństwo oszczędnościom umieszczonym w bankach i SKOKach. Postępowanie dotyczące wypłaty środków gwarantowanych rozpoczyna się już w dniu, w którym zostaje zawieszona działalność instytucji przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF).Gdy jedna z tych instytucji ogłosi upadłość, Fundusz ma obowiązek wypłaty gwarantowanych środków w terminie do 20 dni roboczych od daty ustanowienia zarządu komisarycznego. W przypadku złożenia przez niego wniosku do KNF, termin może zostać wydłużony o maksymalnie 10 dni roboczych. Kwota wypłaty deponentowi wynosi maksymalnie 100 tysięcy euro. Nie musi się on od razu zgłaszać po wypłatę środków. Klient upadłego banku ma pięć lat od czasu zawieszenia jego działalności, aby zgłosić się po pieniądze. Jest to niewątpliwe udogodnienie dla deponentów, ponieważ w przypadku wystąpienia różnych zdarzeń losowych i niemożliwości pojawienia się w krótkim czasie od ogłoszenia upadłości banku, nie muszą się obawiać utraty gotówki. Co więcej, pieniądze są wypłacane w złotówkach, niezależnie od tego, w jakiej walucie został złożony depozyt.
Fundusz przeprowadza kontrole zgodnie w ich planem. W przypadku planowania, wykorzystywany jest System Wczesnego Ostrzegania (SWO) oraz wyniki poprzednich kontroli. SWO jest systemem, który pomaga ocenić kondycję finansową banku oraz diagnozuje zagrożenia w systemie bankowym. Generuje się go na podstawie zestawienia wskaźników ekonomiczno-finansowych.
Na tym jednak nie kończy się działalność Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Oprócz gwarancji wypłaty, oferuje pomoc pieniężną tym bankom, które znajdują się w trudnej sytuacji i którym grozi niewypłacalność, przejęcie bądź nabycie ich akcji. Jest to także pośrednia ochrona klientów, którzy mogliby stracić środki zdeponowane w tej instytucji. Działania naprawcze są finansowane z funduszu pomocowego. BFG może w ramach tej pomocy udzielić instytucji pożyczki, nabycia wierzytelności, a także w formy poręczenia. W latach 1996-2014 fundusz udzielił finansowej pomocy 101 instytucjom (z czego 57 zostało przeznaczone dla banków spółdzielczych), a kwota tych pożyczek wyniosła 3790342,4 tysięcy.
W związku z ustawą z grudnia 2000 roku, BFG oferuje pomoc finansową bankom spółdzielczym, jeśli nie ma ryzyka niewypłacalności. Środki na pokrycie tego wsparcia pochodzą z funduszu restrukturyzacji banków spółdzielczych (frbs). Środki zostały pozyskane z Funduszu Rozwoju Banków Spółdzielczych, którym zarządzał BGŻ SA. Fundusz ten został zlikwidowany.
W 2013 roku znowelizowana ustawa zapewnia tzw. gwarancję rekapitalizacyjną, która polega na zapewnieniu zwiększenia funduszy banku krajowego. Wykonywanie tej gwarancji polega na kupowaniu akcji, obligacji bądź papierów wartościowych, które zostały wyemitowane przez krajowe banki.
Gdy Bankowy Fundusz Gwarancyjny udziela pomocy jakiejś instytucji, podmiot ten jest monitorowany. W tym czasie analizuje się ich położenie ekonomiczno-finansowe, na podstawie Systemu Wczesnego Ostrzegania w celu ustalenia ryzyka ich działalności. Dodatkowo oceniano realizowanie zobowiązań z uprzednio zawartych umów. W przypadku banków korzystających z frbs na bieżąco sprawdzano odpowiednie wykorzystanie środków przeznaczonych na pokrycie planowanych inwestycji i oceniano przewidywane prognozy finansowe. Ponadto BFG kontrolował punktualność spłaty rat kapitałowych. Gdy instytucja wywiązała się ze zobowiązań finansowych, Fundusz zmniejszał zabezpieczenia, którymi uprzednio objął bank bądź SKOK.
Do 2014 roku nie wystąpiło żadne zagrożenie braku spłaty zobowiązań wobec Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i wszystkie środki z frbs zostały wykorzystane zgodnie z ich przeznaczeniem.