ABC przelewów bankowych
Opłata za mieszkanie, rachunki, raty. Opłacenie zakupów przez internet. Każdy z nas z pewnością często używa przelewów. Ale warto znać ich rodzaje i różnice między poszczególnymi systemami. Co zrobimy jeżeli przydarzy nam się sytuacja, że w dniu dzisiejszym mija czas na zapłatę jakiegoś ważnego rachunku? Oczywiście możemy wykonać zwykły przelew i narazić się na nieprzyjemności. Ale możemy także, jeżeli znamy ten system, w szybszy sposób przekazać pieniądze, które będą na koncie odbiorcy w kilka minut.
Polski Elixir
Kiedy wypełniamy druczek przelewu w banku, kiedy wysyłamy pieniądze przez internet w standardowy sposób – wtedy wykorzystujemy system elixir. Pod nazwą „elixir” kryje się dobrze znany i używany przez każdego z nas system przelewów międzybankowych. Organem zarządzającym i sprawującym kontrolę jest Krajowa Izba Rozliczeniowa SA (KIR SA). Jest to kluczowe dla klientów detalicznych i drobnych firm narzędzie służące do wykonywania i odbierania przelewów w złotówkach. Rozliczanie transakcji w obrębie systemu podzielone jest na 3 sesje. Pierwsza zaczyna się po godzinie 16 dnia powszedniego i kończy o 9:30 dnia następującego po nim. Druga trwa od 9:30 do 13:30 a trzecia kolejno od 13:30 do 16:00. Znaczy to, że nasze przelewy rozliczane są w 3 różnych godzinach, wszystkie pieniądze, które wysłaliśmy do 9:30 rano zaksięgowane zostają w pierwszej kolejności więc niedługo po tym dotrą do odbiorcy. Jeżeli zaś, środki wysłaliśmy po godzinie 9:30 to łapiemy się dopiero na drugą sesję rozrachunkową tzw. popołudniową i nasz przelw zostanie zaksięgowany dopiero po godzinie 13:30. W weekendy system Elixir nie pracuje przez co przelew wysłany w piątek po godzinie 16 ma szanse dotrzeć do odbiorcy dopiero w poniedziałek rano. Analogiczna sytuacja występuje podczas świąt i dni ustawowo wolnych od pracy. Jeżeli jednak odbiorca naszych środków korzysta z tego samego banku co my, zazwyczaj pieniądze otrzyma w kilka minut. Od 2012 roku działa także system szybkich przelewów międzybankowych – Express Elixir. 24 godziny na dobę, 365 dni w roku mamy możliwość szybkiego przelewania środków między naszym rachunkiem a odbiorcami lub na odwrót. Jednak ten tryb transferowania środków jest w większości banków płatny – wszystko zależy od tego z jakiej oferty korzystamy. Dużym minusem jest także fakt, iż nie każdą kwotę możemy przesłać za pomocą Expressu. Istnieje górna granica kwotowa powyżej której środki nie mogą już być wysyłane z wykorzystaniem tej formy. Ogranicza to użyteczność ekspresowego przelewu, zapłacimy za jego pomocą rachunki, ratę za samochód czy inne drobne zobowiązania jednak dużych transakcji niestety nie przeprowadzimy. Obecny limit ustalony przez Krajową Izbę Rozliczeniową wynosi 100 tysięcy zł jednak bardzo często banki narzucają swoje, znacznie niższe limity. Na przykład mBank pozwala swoim klientom na szybkie przelewy jedynie do kwoty 5 tysięcy zł. Elixir i Express Elixir pozwalają swobodnie przesyłać środki między kontami jednak tylko w złotówkach. A co jeżeli chcę wysłać lub odebrać zagraniczny przelew w innej walucie? Od 2005 roku w Polsce działa system Euro Elixir pozwalający na transakcje między jego użytkownikami w euro.
SORBNET2
Sorbnet jest to system służący do dokonywania rozliczeń środków w czasie rzeczywistym. A więc służy do tego samego co Express elixir? Teoretycznie można zauważyć kilka podobieństw ale w praktyce Sorbnet jest bardzo ważną i nieodłączną częścią polskiego systemu finansowego. Jest skierowany głównie do podmiotów obracających i potrzebujących transferować duże kwoty. Jednak nie wprowadzono żadnego ograniczenia co do minimalnej kwoty obsługiwanej za pomocą sorbnetu. Od wcześniej wspomnianego express elixiru różni się też tym, że nie ma ustalonej górnej granicy wartości transakcji, co więcej jeżeli chcemy zrobić przelew o wartości jednego miliona złotych – nie mamy już wyboru. Wielkie kwoty powyżej miliona obsługiwane są tylko za pomocą systemu sorbnet. Kolejną różnicą jest to, że podczas przelewania środków za pomocą expressu w historii kontra widnieje pośrednik, który obsługiwał transakcję ponieważ jest on rozliczany za pomocą kont powierniczych. Używając sorbnetu w historii rachunku będzie widniało nasze imię i nazwisko bądź nazwa naszej firmy. Warto dodać, że sorbnetem nie opłacimy naszych zobowiązań wobec Urzędu Skarbowego (US) ani Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – przyjmują one jedynie przelewy elixir. Jeżeli spojrzymy na koszty transakcji w obu systemach to zdecydowanie tańszą opcją jest elixir. W czasach gdy nie chcemy płacić za zwykłe przelewy nic, tutaj widać znaczącą różnicę w cenach. Jeden z dużych banków funkcjonujących na polskim rynku wycenia koszty operacji express elixiru na 5 zł zaś za przelew sorbnetem musimy już zapłacić 35 zł a jeżeli chcemy wykonać przelew z konta firmowego – 40 zł.
Blue Cash
Jest to kolejny system szybkich przelewów działający i obsługujący klientów 24 godziny na dobę 365 dni w roku. Jednak jest pierwszym i jedynym w pełni komercyjnym z opisywanych przeze mnie projektów. Nie jest stworzony czy zarządzany przez Krajową Izbę Rozliczeń ani Narodowy Bank Polski, jego właścicielem jest Blue Media SA. System jest wart opisania nie tylko ze względu na strukturę właścicielską a głównie z powodu ciekawego a jednocześnie prostego pomysłu. Skoro przelewy wewnątrz banku można robić swobodnie, bez oczekiwania na konkretne godziny w których zostaną one zaksięgowane to w jaki sposób to wykorzystać i stworzyć system pozwalający przelewać pieniądze między bankami omijając barierę czasową? Wystarczy, że wcześniej założymy konta w danych bankach, które będą uczestniczyły w transakcji. Aby to zobrazować warto pokazać na przykładzie. Dany klient zgłasza nam zapotrzebowanie, musi przelać natychmiast 5 tysięcy złotych z banku A do banku B, jeżeli mu w tym pomożemy zapłaci nam 5% tej kwoty. Mając konta w obu bankach i wymagane środki na wybranym z nich robimy to bez żadnego problemu. Klient przesyła 5 tysięcy ze swojego rachunku w banku A na nasze konto w tym samym banku. My następnie ze swojego rachunku w banku B transferujemy środki na podane przez klienta konto. W ten sposób pieniądze przemieszczają się w sposób błyskawiczny a my zarabiamy umówioną z naszym kontrahentem prowizję. W dokładnie taki sam sposób działa usługa BlueCash lecz nie pobiera przy tym tak dużych prowizji. W ofercie można znaleźć przelewy do maksymalnej kwoty 20 tys. złotych przy czym koszt za każde przelane 5 tys. złotych to 5 zł czyli 1%.
Przelewy w liczbach
Aby w sposób obiektywny pokazać różnice między przydatnością poszczególnych systemów warto przytoczyć kilka liczb. Wartość środków rozliczonych w systemie Elixir w czwartym kwartale 2015 wynosiła 1 138 mld złotych, zaś liczba zleceń wynosiła 433,5 mln transakcji. Średnia wartość jednego zlecenia to 2 625 złotych. Jako ciekawostkę można dodać, że prawie połowa (43,3%) transakcji rozliczanych było w trakcie sesji porannej. Przechodząc do systemu Euro Elixir – wartość zleceń w Q4 2015 roku wynosiła 27,8 mld € przy około 5 milionach zleceń. Średnia wartość transakcji oscyluje wokół wartości 5 560 €. Klienci korzystający z Express Elixiru w czwartym kwartale 2015 przelali 1 952 mln złotych wykonując przy tym ok. 424 tysiące przelewów. Warto zauważyć, że jeszcze w analogicznym okresie 2013 roku było to tylko 109 tysięcy transakcji. W Q4 2015 roku przelewaliśmy średnio 4,5 tysiąca w pojedyńczej transakcji. System BlueCash obsłużył w czwartym kwartale 2015 roku transakcje o wartości 963 mln złotych. Rok wcześniej było to tylko 371 mln więc o ponad połowę mniej. Liczba zlecanych przez klientów transakcji także znacząco wzrosła, przy 464 tys. klientów w Q4 2014 – w analogicznym okresie 2015 było to już 815 tysięcy zleceń, których średnia wartość wynosiła 1 181 złotych. Za pomocą systemu SORBNET2 w czwartym kwartale 2015 roku przelano 18,1 bln złotych, liczba zleceń w tym samym okresie wynosiła 989,2 tysięcy. Średnia wartość przelewu w Q4 wynosiła 18,3 miliona złotych. Po krótkiej analizie podanych wielkości widać, że niekwestionowanym liderem w wielkości obrotu środkami jest system SORBNET2. Jednak to zwykły Elixir jest najchętniej wybieranym przez klientów systemem.
Źródło liczb: http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemplatniczy/publikacje/rozrachunki.html
