Kiedy dziecko odpowiada za szkodę, którą wyrządziło?

Kiedy dziecko odpowiada za szkodę, którą wyrządziło

Nieodłącznym elementem każdego społeczeństwa są dzieci. W Polsce przyjmuje się, że są to osoby poniżej 18 roku życia. Według danych GUS w 2014 r. w Polsce było 6,94 mln takich osób, co stanowiło 18 proc. populacji kraju.

DZIECI SĄ WŚRÓD NAS

Większość z nas na co dzień lub rzadziej ma do czynienia z dziećmi. Jeśli sami nie jesteśmy rodzicami, to spotykamy pociechy naszego rodzeństwa, znajomych czy sąsiadów. Dzieci są stworzeniami z natury ruchliwymi, przemieszczają się z prędkością światła i czasem ciężko ich upilnować. Jeśli dopuszczą się one jakiegoś wykroczenia lub czyny zabronionego, to pojawia się pytanie, kto za to odpowiada.

BEZKARNI?

Według przepisów prawa polskiego za swoje czyny, w tym te niedozwolone nie odpowiadają tylko osoby do 13 roku życia oraz osoby chore psychicznie lub ubezwłasnowolnione. Przyjmuje się, iż dzieci poniżej 13 roku życia nie zawsze są w stanie przewidzieć konsekwencje swojego czynu, a czasem po prostu nie zdają sobie sprawy, że nie powinny robić danej rzeczy. Małe dziecko, które bierze w sklepie zabawkę do ręki nie wie, że trzeba za nią zapłacić przed wyjściem. W takiej sytuacji to rodzic odpowiadałby za ewentualną kradzież.  W artykule 426 Kodeksu Cywilnego pisze, iż „Małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę”.

Na mocy artykułu 427 Kodeksu Cywilnego to rodzice, opiekunowie, nauczyciele lub osoby sprawujące w danym momencie opiekę nad dzieckiem, ponoszą odpowiedzialność za wykroczenia lub przestępstwa popełnione przez dziecko. Oczywiście tylko w przypadku, gdy nie ukończyło ono jeszcze 13 roku życia. Jest to tzw. odpowiedzialność w nadzorze.

Kolejna grupa to dzieci powyżej 13 roku życia, które są już świadome swoich czynów i mogą za nie odpowiadać. Trzynastolatek zazwyczaj jest już osobą, która chodzi do gimnazjum. Spoczywa na nim więcej obowiązków, ale też większa świadomość otaczającego go świata. Wie już, co może robić, a czego nie. Kiedy ukradłby coś ze sklepu, to na pewno nie byłaby to kwestia przypadku ani jego nieświadomości. Tak też kwestionuje to polskie prawo.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

Nie zależnie od tego, gdzie się znajdujemy musimy zdawać sobie sprawę, że za czyny karalne trzeba będzie ponieść konsekwencje. Dotyczy to także osób małoletnich.

W przypadku osób poniżej 13 roku takowe konsekwencje są minimalne. Mimo tego, iż wedle polskiego prawa nie ponoszą oni odpowiedzialności za dokonanie czynu karalnego, to jeśli dojdzie do postępowanie sądowego mogą dostać oni upomnienie. Jest to najlepszy przypadek, gdyż kolejna możliwość to nadzór kuratora lub pobyt w ośrodku kuratorskim. Ta opcja nie brzmi już tak dobrze, jednak jest stosowana tylko w przypadku czynów o większej szkodliwości społecznej. Najczęściej w przypadku drobnych wykroczeń kończy się tylko na interwencji policji, upomnieniu i rozmowie z rodzicami lub opiekunami prawnymi.

Kolejna grupa to osoby między 13 a 17 rokiem życia. Do 15 roku życia są oni karani na podobnej zasadzie. Jednak w przypadku starszych dzieci, często są to poważniejsze wykroczenia. Dlatego też częściej stosowany jest nadzór kuratora.

Sytuacja osób po ukończeniu 15 lat wygląda już inaczej. Mogą one być sądzone zgodnie z artykułami Kodeksu Karnego. Sposób karania w takich przypadkach też jest inny, gdyż najczęściej jest to skierowanie osoby małoletniej do zakładu poprawczego. Oczywiście nie dotyczy to każdego przypadku, tylko poważnych przestępstw.

W zakładzie poprawczym mogą znaleźć się osoby, które popełniły czyn karalny po ukończeniu 13 lat, ale przed 17 rokiem życia. W ośrodku tym nieletni przebywa do 21 roku życia. W niektórych sytuacjach warunkowo można go zwolnić po sześciomiesięcznym pobycie.

JESZCZE DZIECI CZY JUŻ DOROŚLI?

Ośrodek poprawczy nie dotyczy osób, które ukończyły już 17 lat. Choć w świetle polskiego prawa są to osoby małoletnie, to jednak w przypadku poważnych przestępstw są oni sądzeni zgodnie z Kodeksem Karnym, jak osoby dorosłe. Istotne jest jednak to, iż nie mogą oni zostać skazani na dłuższy niż 3-letni pobyt w więzieniu.

Z przedstawionej powyżej sytuacji prawnej wynika, że osoby małoletnie w Polsce ponoszą w mniejszym lub większym stopniu karę za popełnione wykroczenia lub przestępstwa.

Jednak wygląda na to, że część z nich czuje się w pewien sposób bezkarna. Co roku w Polsce nieletni popełniają ponad 800 tysięcy czynów karalnych. Jest to zatrważająca liczba. Zastanawiający jest fakt, co kieruje młodym człowiekiem, który dopuszcza się takiego czynu.

Bardzo często słyszymy opinie, że młodociani przestępcy to dzieci z rodzin patologicznych. Jest to mit. Również dzieci bogatych rodziców, wydawałoby się, że szczęśliwe, robią rzeczy niedozwolone.

RODZINA, RÓWIEŚNICY, CHARAKTER…

Dla większości młodych ludzi duże znaczenie ma fakt, co myślą o nich koledzy i koleżanki. Nikt z nich nie chce być ofiarą losu, z której ktoś się naśmiewa. Bardzo często dochodzi do sytuacji kiedy to młoda osoba chcąc zaimponować innym dopuszcza się popełnienia przestępstwa. Często przyczyną takiego zachowania może być zbyt mała ilość uwagi jaką rodzice poświęcają dzieciom. Młodzi ludzie nie są świadomi, że z nimi jest wszystko w porządku, tylko po prostu wybierają niewłaściwe towarzystwo. Dlatego też rodzice powinni interesować się tym z kim ich dzieci spędzają wolny czas. Może to być sposób na uniknięcie tragedii.

Kolejna kwestia to chęć zwrócenia na siebie uwagi. Kiedy dziecko odczuwa brak zainteresowania rodziców, którzy są zbyt pochłonięci karierą, znajomymi i własnym życiem, to wszelkimi sposobami próbuje tą uwagę na sobie skupić. Często tymi sposobami są właśnie czyny karalne, kradzieże, pobicia lub poważniejsze przestępstwa.

Czasem też młodzi ludzie poprzez np. bójki odreagowują stres, często nagromadzony np. z powodu prześladowań w szkole. Mogłoby się wydawać, że skoro w szkole jest odpowiedni nadzór i nauczyciele, to takie sytuacje nie mają miejsca. Jednak nawet nauczyciele nie mogą być wszędzie. W dużej mierze to od rodziców zależy, jak zachowuje się dziecko.

Małe dzieci nawet jeśli dokonają czegoś niedozwolonego, to nie zdają sobie z tego sprawy. Ta świadomość własnych czynów wzrasta wraz z wiekiem. Polskie prawo to uwzględnia, dlatego nie kara zbyt młodych osób, ale też w przypadku starszych daje takie kary, które mają wpłynąć na ich wychowanie i zapobiec w przyszłości podobnej sytuacji, kiedy to Ci młodzi ludzie nie byliby już tak łagodnie traktowani przez policję czy też sąd.

 

Może Ci się również spodoba